Grote stap vooruit naar erkenning vakbond outsourced werknemers Glencore mijn in Peru

De Peruaanse Andes is de bron van onmisbare metalen voor de wereldwijde energietransitie. De staking in de mijn van Volcan - Andaychagua begon kort voor kerst. De mijnwerkers krijgen sindsdien geen loon. Het bedrijf heeft steeds geweigerd in te gaan op de oproep tot overleg van de mijnwerkers.

Ook grote investeerders zijn zich steeds meer bewust van de arbeids- en mensenrechtenschendingen door Glencore. Zo heeft het Nederlandse pensioenfonds ABP besloten zich te terug te trekken als investeerder.

De gesprekken die afgelopen tijd plaatsvonden tussen het mijnbedrijf, de regionale arbeidsinstanties en de vakbond hebben niet geleid tot een akkoord over het openen van de dialoog over collectieve onderhandelingen.

In januari 2022 heeft het mijnbedrijf zelfs twee werknemers aangeklaagd wegens ernstig wangedrag, hoewel zij slechts gebruik maakten van hun legitieme recht om te staken. Een van hen is zelfs ten onrechte ontslagen. Desondanks zetten de mijnwerkers de strijd voor hun rechten onvermoeibaar voort.

De metalen zilver, zink, koper en kobalt uit deze mijnen hoog in de Andes worden verwerkt in electronica zoals mobiele telefoons, televisies, laptops, tablets en andere electronica.

Europa en de Verenigde Staten zijn de voornaamste afnemers van deze grondstoffen die niet alleen onmisbaar zijn in onze electronica, maar ook voor de wereldwijde energietransitie.

Volcan is het belangrijkste mijnbouwbedrijf in de Junín-regio in het hoge Andesgebergte. Hier bevinden zich de belangrijkste mijnen van Peru.

Volcan is eigendom van een van 's werelds grootste multinationals, Glencore, die 55,03% van de aandelen van de onderneming in handen heeft. Glencore houdt zich bezig met de productie, inkoop en verkoop van grondstoffen en voedingsmiddelen.

Sinds de jaren negentig is Peru in opkomst als een van de belangrijkste mijnbouwlanden. De mijnbouw ontwikkelde zich tot een fundamentele pijler van de hele Peruaanse economie. De winsten voor de industrie waren hoog, zowel vanwege de grote hoeveelheid exploiteerbare natuurlijke hulpbronnen als vanwege de beschikbaarheid van veel goedkope arbeidskrachten. Het tegenstrijdige is dat deze economische ontwikkeling juist geleid heeft tot verslechtering van de arbeidsomstandigheden van de Peruaanse mijnwerkers.

In 2015 werd in Peru de outsourcingwet aangenomen om de loonkosten te verlagen en de Peruaanse industrie internationaal nog concurrerender te maken. Meer dan 70% van de mijnen in de metallurgische industrie in Peru heeft tegenwoordig werknemers in dienst zonder direct contract met de mijnbouwbedrijven. Dit betekent dat van het totale aantal werknemers in de mijnen, het bedrijf alleen verantwoordelijk is voor diegenen die een rechtstreeks contract met het mijnbedrijf hebben.

Multinational en mijneigenaar Glencore verklaart op de eigen website dat zij de internationale VN-verdragen inzake de rechten van de mens en de fundamentele arbeidsrechtenverdragen van ILO, de VN-organisatie voor arbeid, naleeft. Ook geeft Glencore aan dat er een protocol is opgesteld om de arbeidsrechten te garanderen van de outsourced werknemers die werken via toeleveranciers. Glencore maakt de onderaannemers verantwoordelijk voor de naleving van correcte arbeidsomstandigheden en arbeidsrechten. Op deze manier wast Glencore haar handen in onschuld.

Los daarvan zijn ook de arbeidsomstandigheden waarmee mijnwerkers dagelijks te maken hebben reden genoeg voor hen om zich te organiseren in een vakbond. Ze worden voortdurend blootgesteld aan schadelijke stoffen en gassen die vrijkomen in de mijnen doordat ze moeten werken zonder de vereiste bescherming. Dat maakt hen kwetsbaar voor silicose, een ongeneselijke longziekte.

Bovendien zijn de minimumlonen niet voldoende om te voorzien in de levensbehoeften van de werknemers.

Helaas weigert Volcan, Glencore's belangrijkste mijn in Peru, in gesprek te gaan met de vakbond waarin de outsourced mijnwerkers zich georganiseerd hebben. Het bedrijf reageert zelfs door de contracten van vakbondsleiders niet te verlengen, wat een schending is van het recht op bescherming van werknemers die de vakbond vertegenwoordigen binnen het bedrijf, zoals dat in internationale verdragen is vastgelegd.

Ook tijdens de pandemie, nam mijnbedrijf Volcan onvoldoende maatregelen om de werknemers te beschermen tegen besmetting en verspreiding van het virus.

Vervolgens werd het werk stilgelegd zonder loondoorbetaling, wat enorme sociale en economische gevolgen had voor de gemeenschappen in het Andesgebied.

In 2021 bereikten de anti-vakbondspraktijken een dieptepunt. De vakbond van Volcan is echter niet de enige die zijn stem verheft over de schendingen van de arbeidsrechten door het bedrijf.

Ook enkele grote investeerders, zoals het Nederlandse pensioenfonds ABP, zijn zich bewust geworden van de arbeids- en mensenrechtenschendingen. Als gevolg hiervan en vanwege gebrek aan vertrouwen dat de onderneming haar gedrag zal veranderen, kondigde ABP op 15 oktober 2021 in een officiële verklaring aan dat het zich uit de mijnaandelen van Glencore zou terugtrekken.

Het pensioenfonds heeft een precedent geschapen voor andere investeerders om te volgen als de situatie niet verbetert.

De antivakbondspraktijken (“union busting”) van het bedrijf in 2021 waren persoonlijk gericht tegen vakbondsleiders en met name Alex Tinoco, algemeen secretaris van de vakbond van metallurgische mijnwerkers van Andaychagua Volcan Compañía Minera, en van gespecialiseerde bedrijven, aannemers en tussenpersonen. Hij is het slachtoffer geworden van intimidatie ontslag door het bedrijf.

Onder Tinoco als algemeen secretaris maakte de vakbond het mogelijk dat uitbestede werknemers zich konden organiseren en eerbiediging van hun rechten konden eisen. Dit is een van de belangrijkste redenen waarom Volcan de aanval op de vakbond heeft geïntensiveerd en zelfs aanzienlijke druk heeft uitgeoefend op de federatie van vakbonden van Volcan om Alex Tinoco uit de collectieve onderhandelingen te zetten, onder het argument van "onwettigheid van de vakbond".

Begin 2022 ging de staking niet alleen door in de buurt van de mijn van Volcan Andaychagua, maar ook in andere delen van de Junín-regio tot aan de Peruaanse hoofdstad Lima. Het ministerie van Arbeid gaf een verklaring uit waarin het de legitimiteit bevestigde van de vakbond van metaalarbeiders van Andaychagua, Volcan Compañía Minera, en de gespecialiseerde, contractuele en intermediaire bedrijven. Het ministerie verklaarde ook dat het bedrijf verplicht is om in goed vertrouwen de dialoog aan te gaan aan de onderhandelingstafel.

Nog diezelfde dag kwam Volcan Compañía Minera echter met een officiële mededeling dat het niet aan de dialoog zal deelnemen en dat het de juridische weg kiest in reactie op de eisen van de vakbond.

Volcan Compañía Minera begaat een ernstige schending van het fundamentele recht op vrijheid van vereniging, zoals vastgelegd Conventie C087 van de Internationale Arbeidsorganisatie ILO, door het niet accepteren en respecteren van de arbeidsrechten van uitbestede mijnwerkers om zich te organiseren en te verdedigen in vakbonden.

Dit lijkt misschien een zaak is die alleen het bedrijf en de vakbond aangaat. In de wereldwijde waardeketen speelt mijnbouw echter een cruciale economische rol . Daarom zou het de verantwoordelijkheid van iedereen moeten zijn - investeerders, aandeelhouders, marketeers om hun due diligence-verplichtingen na te komen - om ervoor te zorgen dat de grondrechten worden gerespecteerd.

De staking duurt al sinds voor afgelopen kerstdagen. Al die tijd ontvingen de mijnwerkers geen enkel loon. De vergaderingen tussen Volcan, de regionale arbeidsinstanties en de vakbond hebben niet geleid tot een begin van collectieve onderhandelingen.

Bovendien heeft Volcan in januari 2022 twee  stakende werknemers aangeklaagd wegens ernstig wangedrag, terwijl zij niet meer deden dan gebruikmaken van hun legitieme recht om te staken. Een van hen is zelfs ten onrechte ontslagen. Desondanks zetten de mijnwerkers hun strijd onvermoeibaar voort.