Van Colombia naar Limburg: Samenwerking voor een eerlijke energietransitie 

Sinds de jaren zestig, toen Nederland en andere landen in de Europese Unie begonnen met het sluiten van hun kolenmijnen, wordt steenkool voor energieopwekking betrokken uit landen als Colombia, een van de grootste steenkoolexporteurs ter wereld. Colombia exporteert ruim 90% van de gewonnen steenkool exporteert, voornamelijk naar OESO-landen zoals Nederland,

Vanwege de klimaatafspraken wordt dit nu in hoog tempo afgebouwd. Bijgevolg moet het land inspanningen leveren voor een economische, arbeids- en energietransitie.  

Wat Nederland en andere Europese landen in de loop van tientallen jaren konden doen, moeten de Colombiaanse mijnbouwregio's Cesar en Guajira, in het noorden van het Colombia, nu in een paar jaar doen, en in extreme gevallen zelfs in maanden. Dit alles in een regio die tientallen jaren te lijden heeft gehad onder interne gewapend conflicten en waar veel armoede is.  

Een Colombiaanse delegatie van overheidsvertegenwoordigers uit de mijnbouw- en energiesector in de mijnbouwregio, komt van 2 tot 6 december naar Nederland samen met Colombiaanse vakbonden. De delegatie gaat ook naar de EU in Brussel voor overleg over samenwerking en om te leren van onze ervaringen. 

Het doel van het bezoek is tweeledig: 

1. leren van de mijnsluitingen en de economische diversificatie in voormalige steenkoolafhankelijke regio's zoals Limburg.
2. discussies over voorstellen voor samenwerking en investeringen in een nieuwe economie in een steenkoolafhankelijke economie zoals in het noorden van Colombia.

Dat Nederland en de Europese Unie tientallen jaren kolen uit Colombia geïmporteerd hebben, geeft ons een historische verplichting om bij te dragen aan een eerlijke transitie.  

Het langdurige gebruik van steenkool door Nederland en de Europese Unie, eerst van eigen winning en daarna geïmporteerd uit Colombia, voegt een historische verantwoordelijkheid toe aan de huidige klimaatcrisis. Daarom zouden kolenimporterende en emissie-intensieve landen, zoals Nederland, moeten bijdragen aan een rechtvaardige transitie, in die regio's waar de afgelopen decennia kolen zijn gewonnen voor onze energievoorziening.

Eén voorstel is om deze investeringen te financieren door af te spreken om minstens $1 per ton geïmporteerde steenkool door importerende bedrijven te laten storten en een vergelijkbaar bedrag door regeringen die steenkool blijven kopen tot 2040 (bv. via ODA-instrumenten). De Colombiaanse regering heeft hiervoor verschillende overgangsfondsen opgericht voor met name de omscholing van arbeidskrachten, de inzet van hernieuwbare energiebronnen en de ontwikkeling van andere economische alternatieven.

De Colombiaanse delegatie bestaat uit vertegenwoordigers van de Ministeries van Arbeid en Mijnbouw & Energie en vakbonden uit de kolenmijnbouw en is van 2 tot 6 december op bezoek.  

Tijdens dit bezoek zullen zij gesprekken voeren met de Nederlandse regering, leden van de Tweede Kamer en vertegenwoordigers van Nederlandse en Europese energiebedrijven. De delegatie gaat ook naar Limburg voor een uitgebreid bezoek aan de voormalige Nederlandse mijnstreek, onder andere Heerlen-noord en het mijnmuseum.  

 Vervolgens gaat de delegatie naar Brussel voor gesprekken met de Europese Commissie en leden van het Europees Parlement. 

Centrale vragen tijdens het bezoek zijn vooral:

• Hoe kunnen we garanderen dat de overgang naar duurzame energie rechtvaardig is, zodat mensen en regio's niet in de steek gelaten worden?
• Hoe kunnen we zorgen voor fatsoenlijk werk en omscholingsmogelijkheden voor werknemers zodat zij zich kunnen aanpassen aan de nieuwe omstandigheden?
• Welke mogelijkheden voor herontwikkeling zijn er om de kolenregio een nieuw perspectief te bieden? 

Er worden innovatieve samenwerkingsinitiatieven besproken en ontwikkeld tussen de Colombiaanse overheid, vakbonden, bedrijven en Europese en Nederlandse partners om lessen te trekken uit historische gebeurtenissen, zoals de mijnsluitingen in het zuiden van Nederland, en deze inzichten te verbinden met hedendaagse kennis en ervaring.