Uitdagingen en oplossingen
De cashewnoot groeit aan bomen die veel voorkomen in West-Afrikaanse landen, zoals Ivoorkust, Benin en Senegal. De cashewnoot speelt daar een steeds belangrijker rol in de economie.
Het hart van deze wereldwijde toeleveringsketen wordt gevormd door tienduizenden kwetsbare werkenden - meest vrouwen - die de productie mogelijk maken. Het werk in de cashewsector is zwaar, zowel op het land als in de fabriek.
Deze pagina gaat dieper in op de situatie in de cashewsector en de inzet van CNV Internationaal samen met vakbondspartners om de leef- en werkomstandigheden in de sector te verbeteren. Gebruik de gele index om makkelijk te navigeren.
Een groot deel van het werk gebeurt door vrouwen. Zij staan voor grote uitdagingen, zoals slechte arbeidsomstandigheden, onzeker werk en een gebrek aan beschermende middelen.
Werkomstandigheden
Zowel het oogsten als de verwerking van cashewnoten is arbeidsintensief.
Na het oogsten wordt in de fabriek de noot allereerst in de dop gebrand, zodat die dop makkelijker kan worden verwijderd. Ook wordt het vruchtvlies verwijderd, dit bevat een giftige stof die ernstige huidirritaties kan veroorzaken.
Dit werk vereist daarom goede beschermende handschoenen en uitrusting en veiligheidsmaatregelen voor de arbeiders. Deze zijn in praktijk vaak ontoereikend. Dat komt ook doordat er in veel landen nauwelijks controle is door een gebrekkig functionerende arbeidsinspectie.
De meeste arbeiders zijn vrouwen, vaak in kwetsbare, informele posities. Zowel in de landbouw als in de fabrieken hebben vrouwen meestal geen vast werk. Dat maakt het voor hen extra moeilijk zelf voor hun belangen op te komen.
Het belang van cashewnoten in West-Afrika
Het belang van de productie van cashewnoten in West-Afrika groeit. De keten zorgt voor werkgelegenheid en deviezen en draagt bij aan waardecreatie via zowel kleinschalige als de industriële verwerking.
Toch wordt er economisch nog relatief weinig waarde toegevoegd omdat de meeste cashewnoten voor verwerking geëxporteerd worden naar Azië en Europa.
De laatste jaren richten landen als Benin en Ivoorkust zich meer en meer op het vergroten van de hoeveelheid cashewnoten die lokaal worden verwerkt.
Spelers in de toeleveringsketen
Uit deze industrie is een toeleveringsketen ontstaan die Afrika, Azië en Europa met elkaar verbindt. De belangrijkste spelers zijn onafhankelijke boeren of coöperaties, inkopers, verwerkers en exporteurs.
Slechts een klein deel van de cashew wordt in Afrika zelf verwerkt. De meeste cashewnoten worden gaan per schip naar de andere kant van de wereld. In onder meer Vietnam en India worden cashewnoten in een paar stappen bewerkt tot eetbare noten.
Cashew wordt voornamelijk informeel geoogst door kleine producenten. De overheid stelt in landen als Benin en Ivoorkust de cashewprijzen vast. Het aanbod is echter lager dan de cumulatieve vraag van buitenlandse en lokale bedrijven. Dat zorgt voor spanning tussen de externe en interne vraag.
Uitdagingen
De cashewsector staat voor uiteenlopende uitdagingen op sociaal-economisch terrein:
- Waardetoevoeging door lokale verwerking
- Gezondheid en veiligheid op de werkplek
- Fatsoenlijke werkomstandigheden
- Werkgelegenheid voor jongeren en vrouwen
- Duurzaamheid op milieu- en sociaal gebied
- De informele aard van het werk
- Betrokkenheid van de plattelandsgemeenschap
Deze uitdagingen maken versterking van de samenwerking tussen belanghebbenden cruciaal voor de ontwikkeling van de sector.
In deze context heeft CNV Internationaal onderzoek laten uitvoeren naar de cashewsector in Ivoorkust om meer inzicht te bieden in deze dynamiek.
Looking for synergies
Analyse van de arbeidsomstandigheden van werkers in de cashewsector in Ivoorkust
Het onderzoek van de cashewsector houdt rekening met de veranderende wetgeving met betrekking tot nationale en multinationale bedrijven.
Daarbij gaat het speciaal om de nieuwe Corporate Social Due Diligence Directive (CSDD) van de Europese Unie, gericht op het stimuleren van duurzaam ondernemen.
Oplossingen
Uit dit onderzoek komen verschillende oplossingen naar voren om de problemen aan te pakken:
- Een versterkte Sociale Dialoog:
Vakbonden, Cashew-producenten en overheden moeten gezamenlijk om tafel om de arbeidsrechten van de werknemers te verbeteren. Deze sociale dialoog zorgt ervoor dat niet alleen de lokale producenten en cashew-verwerkers de verantwoordelijkheid dragen via certificeringen en normen.
In deze sociale dialoog moet ook de positie van de werknemers van de verwerkingsbedrijven worden vertegenwoordigd, wat op dit moment nog niet het geval is. Om de discussie hierover op gang te brengen, kan de nieuwe Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) richtlijn van de Europese Unie het gespreksonderwerp zijn voor betere arbeidsrechten.
- Verbeterde transparantie over arbeidsomstandigheden:
De sector heeft dringend behoefte aan meer transparantie en betrouwbare informatie over de arbeidsomstandigheden. Door gesprekken met de werknemers en transparantie vanuit de producenten kunnen we streven naar verbetering.
- Betere formalisatie van de keten:
Dit omvat het stimuleren van vakbondslidmaatschap, het waarborgen van de belangen van boeren en fabrieksarbeiders en het vaststellen van een duidelijke rol voor vertegenwoordigende organisaties.
- Bevordering van winstgevendheid voor de lokale boeren:
Om de stabiliteit van de markt te waarborgen, moeten lokale boeren en organisaties ondersteund worden met vaste contracten en investeringen. Dit zal niet alleen de inkomenszekerheid vergroten, maar ook de leefomstandigheden in de regio verbeteren door innovatieve benutting van cashew-afval.
Onderstaand overzicht brengt de situatie in kaart op basis van het onderzoek:
De inzet van CNV Internationaal
CNV Internationaal werkt via een ketenaanpak aan het verbeteren van de omstandigheden voor werkenden in de cashewsector. In West-Afrika werken we daarbij samen met partners in Benin en Ivoorkust
Naar een eerlijkere en meer inclusieve cashew toeleveringsketen in Ivoorkust
De cashewsector in West-Afrika heeft weliswaar veel potentieel, maar staat ook voor grote uitdagingen. Inspanningen van organisaties als CNV Internationaal zijn van vitaal belang om te zorgen voor een eerlijke, duurzame en inclusieve toeleveringsketen die ten goede komt aan alle arbeiders, met name de meest kwetsbaren.
Kansen via nieuwe CSDDD-wetgeving
De inzet van CNV Internationaal in Ivoorkust
De nieuwe Europese CSDDD-wetgeving biedt kansen om deze problemen aan te pakken. De wet is bedoeld om bedrijven aan te sporen om verantwoordelijkheid te nemen en te zorgen voor fatsoenlijke arbeidsomstandigheden in hun toeleveringsketen.
Het is essentieel dat organisaties, overheden en belanghebbenden samenwerken om deze uitdagingen aan te pakken. Alleen zo is er een duurzame toekomst voor de cashewsector in Ivoorkust mogelijk.
Mede dankzij financiering van het Ministerie van Buitenlandse Zaken in een aantal landen, waaronder Ivoorkust, kan CNV Internationaal bijdragen aan de genoemde verbeteringen en internationaal MVO in de cashewsector.
De kosten voor het verminderen en voorkomen van arbeidsrechtenschendingen moeten worden opgenomen in de totale toeleveringsketen. De markt moet 'preferentieel' worden voor bedrijven die werken aan verbetering.
Om schendingen van arbeidsrechten te beperken en te voorkomen, zijn alle actoren in de toeleveringsketen nodig. De kosten voor het verminderen en voorkomen van arbeidsrechtenschendingen moeten worden opgenomen in de totale toeleveringsketen. De markt moet 'preferentieel' worden voor bedrijven die werken aan verbetering.
Gelukkig is dit iets waar verschillende betrokkenen al mee bezig zijn, dus er zijn zeker mogelijkheden voor samenwerkingsverbanden.
Daarbij is het belangrijk om een brede focus te houden. Want, sociale duurzaamheid staat niet op zichzelf. Het is onderdeel van de grotere duurzaamheidsuitdaging. Dit omvat ook een milieu- en bedrijfsperspectief. Al met al is het een sector die vooruit gaat en kansen benut om te voldoen aan de nieuwe EU-regelgeving.
De cashewsector in Benin
In Benin zijn cashew en karité (sheabutter), samen met katoen, belangrijke landbouwproducten. Alleen al in Benin werken naar schatting 800.000 mensen in de sector.
Het oogsten van cashew is voornamelijk informeel werk dat wordt gedaan door kleine producenten. De overheid bepaalt de prijs van cashewnoten en karité.
Buitenlandse bedrijven en investeerders kopen vaak het grootste deel van de oogst op, zodat er niet genoeg overblijft voor de lokale bedrijven.
De komende jaren wil Benin daarom de verwerking van cashewnoten binnen het land vergroten.
De inzet van CNV Internationaal en vakbondspartners in Benin
In Benin werkt CNV Internationaal samen met vakbond COSI-Benin.
Om te beginnen pleitte de vakbond voor betere veiligheidsuitrusting en betere arbeidsomstandigheden. Er zijn ook trainingen georganiseerd over vakbondswerk, zoals het opkomen voor de rechten van de werknemers en vooral het recht om collectief te onderhandelen. Dit zijn internationaal erkende rechten die vastgelegd zijn in verdragen van de Internationale Arbeidsorganisatie ILO (verdrag 87 en 98).
De inzet van COSI Benin richt zich ook het zorgen voor toegang tot een universele ziektekostenverzekering en op de bestrijding van geweld en seksuele intimidatie op het werk.
Afgelopen jaren heeft partnervakbond COSI Benin met succes het initiatief genomen voor sociale dialoog met bedrijven als FLUDOR S.A., gericht op het verbeteren van de arbeidsomstandigheden van duizenden cashew- en karitéarbeiders.
Het was nieuw voor ons dat een vakbond betrokken was bij de groei van een bedrijf.
Barbara Muriel Macon,
Manager Duurzaamheid Fludor Benin
Betere arbeidsinspectie in de landbouw in Benin
Werk in de landbouw is zwaar en er gebeurt vaak te weinig om de landarbeiders te beschermen tegen gevaarlijke stoffen in gewasbeschermingsmiddelen. De arbeidsinspectie treedt te weinig op tegen misstanden.
Vakbond COSI komt op voor de belangen van de landarbeiders en zet zich in voor de ratificatie van Conventie 129 van de Internationale Arbeidsorganisatie ILO over arbeidsinspectie in de landbouwsector.
De ratificatie is helaas nog geen feit. Mede dankzij de inzet van vakbond COSI worden inmiddels wel de nodige voorbereidingen getroffen, zoals deze video laat zien.
Vakbonden en ook werkgeversorganisaties begeleiden dit proces. Dat is een goede les. Ik hoop dat dit vaker zal gebeuren.
Raymond Zounmatoun
Directeur Arbeidsnormen
Directoraat Generaal voor de Werkgelegenheid