Verbreek de stilte in Benin

Dit interview door Elisabeth Cameo is gepubliceerd in Vice Versa

"De volgende stap was de rechtszitting", vertelt Marilyne Sourou, hoofd van het Centrum voor Psychosociale en Juridische Ondersteuning. "Ondertussen wachten we op een ontmoeting met de advocaat die COSI-Benin voor hem heeft ingehuurd."

CAPJ maakt deel uit van COSI-Benin (Confederatie van Onafhankelijke Vakbondsorganisaties van Benin). COSI heeft het Centrum opgericht, met de hulp van haar Nederlandse partner CNV Internationaal, als reactie op het groeiende aantal vrouwen en meisjes die het slachtoffer zijn van pesterijen op het werk.

Gebrek aan respect voor vrouwenrechten blijft de norm. In geval van geweld hebben ze geen toegang tot de rechter, of slechts met grote moeite.

Het centrum fungeert als een luister- en verzoeningscentrum en biedt juridische diensten in conflictsituaties op het werk. Het centrum is gevestigd in Cotonou en biedt een plek aan slachtoffers van geweld en ongewenst gedrag op de werkplek en in de leeromgeving. Deze slachtoffers worden gehoord, begeleid en psychologisch en juridisch bijgestaan. Waar nodig krijgen ze gezondheidszorg.

Overlevenden in heel Benin kunnen het Centrum bereiken via het gratis nummer 91 47 00 00. Het is het enige luisterplatform in het hele land, opgericht met als enige doel om overlevenden van ongewenst intimiteiten op het werk te helpen. "De lijn is gratis voor abonnees van de populairste telefoonoperators in Benin. Via deze lijn registreert CAPJ klachten en ondersteunt ze slachtoffers en overlevenden op basis van hun geografische locatie," zegt mevrouw Sourou.

Door gebruik te maken van deze gratis lijn hopen ze de huidige omerta rond seksuele intimidatie van vrouwen en meisjes op de werkvloer te doorbreken. Benin heeft, net als veel Afrikaanse landen, een wettelijk kader voor de preventie en bestrijding van gendergerelateerd geweld, zoals vastgelegd in Wet 2011-26 van 9 januari. Maar deze wetten blijven vaak dode letter.

"Wanneer iemand die je erg respecteert je misbruikt, verlies je iets. Ik verloor mijn moed en mijn vertrouwen."

"Het gebrek aan respect voor de rechten van vrouwen blijft de norm. In gevallen van geweld hebben ze geen toegang tot de rechter, of slechts met grote moeite. Wetten ten gunste van vrouwen worden niet of nauwelijks gehandhaafd", legt ze uit.  

Een van de taken van COSI-Benin is om te pleiten voor de ratificatie van Conventie C190, die alle vormen van geweld op de werkvloer veroordeelt, inclusief seksuele intimidatie.

In Benin is 69% van de vrouwen en meisjes slachtoffer geweest van verschillende vormen van gendergerelateerd geweld (fysiek, verbaal en psychologisch, seksueel) en verwoestende traditionele praktijken. En voor 20% van hen gaat het om economisch geweld.  

Als vakbondsorganisatie heeft COSI-Benin ook de Nationale Vrouwencommissie opgericht, die seksuele intimidatie op de werkplek moet bestrijden door vrouwen te informeren en bewust te maken van hun rechten en het wettelijke kader van het land.

"Sinds 2020 heeft de helpdesk 157 klachten geregistreerd, waaronder gevallen van seksuele intimidatie, fysiek geweld en bedreigingen. Het ging altijd om dingen die gebeurden tijdens het werk.

Machthebbers moeten begrijpen wat er gebeurt; ze moeten luisteren en ons steunen. Als je misbruikt wordt, word je kwetsbaar en heb je alle steun nodig die je kunt krijgen. Ik vertrouw op het systeem en hoop dat mijn mishandelaar naar behoren zal worden veroordeeld.  

"Van 2020 tot nu heeft CAPJ 157 klachten geregistreerd, waaronder gevallen van seksuele intimidatie (meestal in huiselijke werkomgevingen), seksueel geweld, fysiek geweld en bedreigingen. Allemaal op werkplekken.

Momenteel lopen er twee rechtszaken. Juridische diensten worden gratis verleend aan overlevenden en slachtoffers via een samenwerkingsverband met een buffet van advocaten wier kosten worden gedekt door COSI-Benin, met steun van CNV Internationaal. 

"Dit is opgezet toen we ons realiseerden dat de meeste vrouwen zelden gerechtigheid krijgen omdat ze de juridische kosten niet kunnen betalen," zegt Sourou.

Ze legt uit dat wat betreft de luisterende rol van het Centrum, overlevenden die om hulp komen vragen in vertrouwen worden ontvangen, dat er naar hen wordt geluisterd en dat hun klachten worden geregistreerd. "Vervolgens adviseert en informeert het Centrum.  

Indien nodig worden noodmaatregelen genomen en wordt de persoon geïnformeerd over het rechtssysteem en haar rechten. We bespreken mogelijke maatregelen en verwijzen vrouwen door naar de meest geschikte dienst, juridisch of psychologisch."

Toegegeven, de CAPJ heeft niet de capaciteit om holistische zorg te bieden, maar Sourou zegt dat het centrum een overeenkomst heeft met de centra voor sociale promotie. Deze gespecialiseerde openbare instellingen hebben de middelen om slachtoffers en overlevenden te helpen.  

Ondanks de oprichting van de 'ligne verte' moet er nog veel gebeuren om de diensten in het hele land toegankelijk te maken. Daarom heeft CAPJ bewustmakings- en sensibiliseringsworkshops georganiseerd in het zuiden en het noorden van Benin, evenals informatieprogramma's op radio en televisie.

Gebrek aan respect voor vrouwenrechten blijft de norm. In geval van geweld hebben ze geen toegang tot de rechter, of slechts met grote moeite.  

Ze maken ook gebruik van de kracht van sociale netwerken. "In januari 2021 is een WhatsApp-forum opgericht. Het is een ontmoetingsplaats voor informatie en bewustwording genaamd.'GBV (gender based violence red.), let's talk about it'. Het brengt mediaprofessionals, activisten tegen gendergerelateerd geweld, advocaten, opiniemakers en vakbondsleiders samen. Met 200 leden houdt het forum discussies over onderwerpen die te maken hebben met geweld op de werkplek en de ILO Conventie 190 en Aanbeveling 206 over geweld en intimidatie op de werkplek."

Het is heel moeilijk voor slachtoffers van geweld om naar voren te komen in de werkomgeving.

Maar de grootste uitdaging, zegt Sourou, is het doorbreken van de stilte. "Onze culturele context is daar niet bevorderlijk voor. Het is echt moeilijk voor slachtoffers van geweld om naar voren te komen op het werk.  

Afgezien van de cultuur zijn ze bang werkloos te worden of niet genoeg beschermd te worden tegen hun mishandelaars. En omdat rechtszaken lang duren, hebben ze niet altijd de wilskracht om ermee om te gaan. Op dit moment is CAPJ ook nog niet algemeen bekend of toegankelijk voor iedereen, en het ontbreekt ons aan technische middelen." Maar dat weerhoudt hen er niet van om de goede strijd aan te gaan.

Ze heeft er vertrouwen in dat de huidige regering van Benin op de goede weg is om het probleem van gender-gerelateerd geweld op de werkvloer aan te pakken. Ze gelooft ook dat de ratificatie van Conventie 190 en Aanbeveling 206 door haar land erg nuttig zal zijn in haar strijd. Ze voegt er echter aan toe:

"Het belangrijkste is dat vrouwen die lijden onder het gewicht van de stilte deze doorbreken en zichzelf bevrijden."