Pensioen gaat over meer dan alleen geld

CNV Internationaal maakt deel uit van het pensioenconvenant

Niemand wil dat zijn of haar pensioenfonds investeert in uitbuiting van werknemers of grootschalige ontbossing. Ook de pensioenfondsen zelf willen graag hun geld duurzaam beleggen, in bedrijven die verantwoord ondernemen. Daarom zijn sinds tweeënhalf jaar zo’n 90 pensioenfondsen aangesloten bij het IMVB-pensioenconvenant, een samenwerkingsverband van de overheid, pensioenfondsen, vakbonden en ngo’s ondersteund door de SER. Anneke Westerlaken en Frans van de Veen zitten hier namens CNV in.

Westerlaken legt uit: ‘Pensioenfondsen kunnen invloed uitoefenen op de bedrijven waarin ze beleggen. Zij kunnen bijvoorbeeld als voorwaarde van hun belegging stellen dat ze willen dat het bedrijf werk maakt van vrijheid van organisatie, zodat werknemers lid kunnen worden van een vakbond, zonder dat hen dit in de problemen brengt.’

Het pensioenconvenant is gebaseerd op OESO richtlijn, artikel 4 en 5, dat gaat over mensenrechten en werknemersrechten (ILO) vrijheid van vakbond en veilige werkomstandigheden. Nederland heeft deze richtlijnen ondertekend en vertaalt dit richting bedrijven. Het pensioenconvenant ging 2019 van start en heeft een looptijd van vier jaar.

Diepe spoor

“Wij richten ons binnen dit convenant op het zogeheten ‘diepe spoor’ waarbij we op een vernieuwende manier willen kijken hoe we verbeteringen kunnen realiseren”, legt Frans van de Veen. “Met een aantal pensioenfondsen die al veel doen op het gebied van verantwoord investeren, werken we nieuwe ideeën uit over engagement, daarin staan mensenrechten (geen kinderarbeid of landonteigening) en vakbonds- en werknemersrechten (zoals werkomstandigheden en vakbondsvrijheid) centraal. We doen dit samen met andere vakbonden, ngo’s en overheid.”

Westerlaken: “CNV Internationaal gebruikt haar netwerk van lokale vakbonden om de juiste informatie boven tafel te krijgen, zodat de pensioenfondsen weten wat er speelt. Juist omdat we als vakbond in contact staan met werkenden in de ketens, kunnen we beleid direct toetsen aan de praktijk. Ook hebben we veel kennis over de werkomstandigheden in bepaalde sectoren, zoals de mijnbouw. Andere vakbonden, overheid en ngo’s en ook de pensioenfondsen hebben weer andere kennis en contacten en zo vullen we elkaar mooi aan. Wat het interessant maakt is dat je meerdere stakeholders zo bij elkaar brengt, en je het geld de goede kant op kan laten rollen.’

Van de Veen: “Pensioen gaat over meer dan geld. Je ziet dat steeds meer mensen in onze samenleving zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheid. Het gaat er niet alleen om hoeveel geld je kunt verdienen met beleggen, maar ook dat je bijdraagt aan een betere wereld voor toekomstige generaties en de wereld waarin je zelf van je pensioen kunt genieten. Voor betrokken bedrijven gaat het ook om risicoreductie, want het wordt steeds minder geaccepteerd dat je als bedrijf bijdraagt aan ongezond leven of milieuvervuiling.”

Signaleren

Westerlaken: “Onze rol is het signaleren van een probleem in bijvoorbeeld een mijnbouwbedrijf. Vervolgens kijken we welke bedrijven er actief zijn en of daar geld van aangesloten pensioenfondsen naar toe gaat. We richten ons nu op zes cases. Een aandachtspunt is de situatie van werknemers die werken via onderaannemers. Hoe zorgen we er voor dat zij hetzelfde salaris krijgen voor hetzelfde werk. Dat ze veilig kunnen werken en lid kunnen worden van een vakbond.” Van de Veen vult aan: “Dat probleem zien we trouwens net zo goed in Europa, bedrijven die vakbonden buiten de deur houden en misbruik maken van tijdelijk ingehuurd personeel.”

Zowel Westerlaken als Van de Veen geven aan veel te leren van deelname aan het convenant: “Samen kijken we hoe verandering tot stand kunnen krijgen in een bedrijf en hoe je datgene wat je hebt geleerd weer kan toepassen in andere situaties en kan opschalen. Soms is de les ook dat je leert wat niet werkt.“

Anneke Westerlaken is voorzitter van CNV Internationaal en CNV Zorg & Welzijn.

Frans van de Veen is pensioenfondsbestuurder en coördinator pensioenafdeling bij CNV Vakmensen.