Verantwoord inkopen door Nederlandse overheid is een papieren tijger
Tien jaar nadat de Nederlandse overheid zich heeft voorgenomen om duurzaam en maatschappelijk verantwoord in te kopen in wereldwijde productieketens, lukt het haar nog steeds niet om deze ambitie waar te maken. Dit blijkt uit een nieuw onderzoek van het MVO-Platform naar twintig aanbestedingen van de Rijksoverheid in de periode 2018-2021. Uit het onderzoek, dat tot stand is gekomen met steun van onder meer CNV Internationaal, kwamen ook andere onverantwoorde aanbestedingen naar voren, maar er zijn ook goede voorbeelden die laten zien dat het wel degelijk mogelijk is.
Goed voorbeeld doet volgen?
Slechts in tien procent van de onderzochte aanbestedingen hielden overheidsdiensten serieus rekening met verantwoorde ketens door implementatie van de internationale sociale voorwaarden (ISV). Ook valt een groot deel van de aanbestedingen buiten dit zogeheten ISV-beleid, terwijl ze plaatsvonden in sectoren waar grote risico’s op misstanden, mensenrechtenschendingen en milieuschade bestaan. Bij veertig procent van de onderzochte aanbestedingen gebruikten inkopers foutieve teksten voor de voorwaarden aan verantwoorde ketens. Daarnaast is er onvoldoende kennis en ambitie bij de Rijksoverheid om het beleid in de praktijk te brengen en ontbreekt structureel zicht op de toepassing in de praktijk.
Het kan wel
In het onderzoek werden ook goede voorbeelden van verantwoorde inkoop gevonden. Zo stelden inkopers van Rijkswaterstaat voorwaarden aan de minimumprijs die koffieboeren ontvangen in een aanbesteding voor catering voor 10.000 ambtenaren en werd de voorkeur gegeven aan bedrijven die een goed plan voor ketenverduurzaming konden presenteren.
David Ollivier de Leth (MVO Platform): “De goede voorbeelden in dit onderzoek laten zien dat het wel degelijk kan om maatschappelijk verantwoord in te kopen. De kunst is om dit systematisch in het hele aanbestedingstraject in alle hoogrisicosectoren toe te passen. Hiervoor is ambitieuzer beleid van de overheid nodig.”
Ook kwamen aanbestedingen naar voren die niet aan het ISV-beleid voldeden. Zo kocht de Nationale Politie 5000 broeken in bij een bedrijf dat uit het kledingconvenant – een initiatief voor verantwoord ondernemen – was gezet omdat het de convenantsafspraken niet nakwam.
Elk jaar 17 miljard euro overheidsinkoop
Jaarlijks besteedt de Rijksoverheid 17 miljard aan de inkoop van producten en diensten in sectoren met een hoog risico op mensenrechtenschendingen en milieuschade zoals elektronica, voedingsmiddelen, kleding en textiel. In 2011 onderschreef Nederland de UN Guiding Principles on Business and Human Rights, die overheden de verantwoordelijkheid geeft om via hun inkoopbeleid bij te dragen aan de bescherming van mensrechten in productieketens.
Publicatiedatum 25 11 2021
In gesprek met Pisey Dan
Van Colombia naar Limburg: Samenwerking voor een eerlijke energietransitie 
Goed nieuws voor houtbewerkers in Benin