Samen werken aan internationale voedselzekerheid
De voedingssector is in Nederland en wereldwijd een cruciale sector voor de voedselzekerheid van de groeiende wereldbevolking. Ook de economische belangen van de sector zijn groot, ook in de toeleveringsketen van de benodigde grondstoffen van buiten Nederland. Goede internationale samenwerking is, gezien de toestand van de wereld, meer dan ooit een belangrijke voorwaarde voor voedselzekerheid. Het waarborgen van eerlijke arbeidsomstandigheden in de voedingsketen speelt daarbij een essentiële rol.
TIP: GEBRUIK DE GELE INDEX OM SNEL TE NAVIGEREN
Van mango's tot sperziebonen en cashewnoten. De schappen van onze supermarkten zouden behoorlijk leeg worden zonder alle groenten en noten uit Afrika. En helemaal zonder alle producten met ingrediënten gemaakt uit palmolie en suikerriet.
Voedselzekerheid stopt dus niet bij de grens. Andersom geldt dat ook: Senegal bijvoorbeeld, is al jaren de grootste importeur van Nederlandse uien.
In Nederland is het voor bedrijven in de tuinbouwsector steeds lastiger om voldoende menskracht te vinden. In West-Afrika is de landbouw juist een belangrijke bron van werkgelegenheid. Daar is de werkloosheid torenhoog, vooral onder jongeren.
Slechte, onveilige en ongezonde arbeidsomstandigheden buiten Europa zorgen voor oneerlijke concurrentie met Nederlandse producten.
Waarom zijn slechte arbeidsomstandigheden een probleem voor voedselveiligheid?
Economische ontwikkeling en eerlijk werk gaan hand in hand. Als fundamentele arbeidsrechten niet nagekomen worden, betekent dit dat ook economische ontwikkeling in productielanden achterop raakt.
In ontwikkelingsdoel 8, eerlijk werk en duurzame economische groei, hebben landen afgesproken om zich te blijven inzetten voor deze economische ontwikkeling.
Dit is goed voor de mensen die werken op de velden. En, dat is ook goed voor Nederland. Door economische ontwikkeling zorgen we bijvoorbeeld voor grotere afzetmarkten voor Nederlandse zaadbedrijven als Rijk Zwaan.
Oneerlijke concurrentie
Slechte arbeidsomstandigheden buiten Europa zorgen voor oneerlijke concurrentie met Nederlandse producten. Daarvan eisen we immers - terecht- dat deze onder goede arbeidsomstandigheden gemaakt zijn. Ook dat is een reden om te zorgen dat in het buitenland de arbeidsnormen omhoog gaan.
Het ontbreken van arbeidscontracten in bijvoorbeeld de Afrikaanse landbouw, betekent dat de Nederlandse afnemers minder goed aan hun rapportageverplichtingen kunnen voldoen. Zij kunnen daardoor immers niet aantonen dat zij de mensen die werken in hun waardeketen een eerlijk loon betalen.
Wat zijn de uitdagingen in de voedingsketen?
De problemen in de tuinbouwsector- en ook in de palmolie-, suikerriet en cashew sector- zijn divers:
- lage lonen
- onveilige arbeidsomstandigheden
- ongelijkheid
- gebrek aan wettelijke bescherming
- uitbuiting
- geen vast werk
Veel arbeiders werken in kwetsbare, informele posities. Dat maakt het voor hen extra moeilijk om zich te organiseren in een vakbond en zelf voor hun belangen op te komen.
Het werk in de tuinbouw en zeker ook op palmolie en suikerplantages is fysiek zwaar en bovendien wordt er gewerkt met pesticiden. Dit werk vereist daarom goede beschermingsmiddelen en veiligheidsmaatregelen voor de arbeiders.
De wereldwijde voedselzekerheid moet immers niet ten koste gaan van de meest basale mensenrechten zoals gezondheid, veiligheid en een leefbaar inkomen.
In Nederland is er op dit terrein veel geregeld. Bovendien is er veel kennis en ervaring. Dat is belangrijk, zowel voor de veiligheid van werknemers, als voor het milieu, maar zeker ook voor onze voedselveiligheid.
Wat moet er gebeuren?
Precaire arbeidsomstandigheden leiden niet alleen tot mensenrechtenschendingen ver weg, maar hebben ook directe gevolgen voor de stabiliteit van onze voedselproductie hier.
Wie werkt maar geen leefbaar loon ontvangt, of wie onder slechte omstandigheden werkt, kan simpelweg niet goed blijven produceren. Dit zet de leveringszekerheid verder onder druk.
De International Labour Organisation (ILO) heeft de relatie tussen slecht werk, lage lonen en arbeidsproductiviteit uitgebreid onderzocht. Daaruit blijkt dat lage lonen en gevaarlijk of slecht werk de productiviteit ondermijnen.
Investeringen in betere arbeidsomstandigheden zijn daarom belangrijk voor duurzame economische groei. Dit kan effectief worden bevorderd door sterke vakbonden.
Ondersteuning bij implementatie in de beginfase
Meer kennis is nodig over de effecten van Europese wetgeving voor maatschappelijk ondernemen in productielanden. Een aantal grote Nederlandse agrarische bedrijven en importeurs van voedingsmiddelen vallen onder de nieuwe Europese IMVO-regelgeving: de Corporate Sustainability Due Dilligence Directive (CSDDD).
Nederlandse bedrijven hebben daarbij een concurrentievoordeel, omdat zij vaak al bekend zijn met de uitgangspunten voor deze wet.
Deze richtlijn heeft tot doel heeft om ketens (sociaal) te verduurzamen. Wel is er voor een goede implementatie in de beginfase ondersteuning nodig, zowel voor bedrijven hier als voor bedrijven en werknemersvertegenwoordigingen daar.
Dit voorkomt een chaotische start die internationale ketens onder druk zou zetten. Nederlandse bedrijven zouden daardoor verlies van hun concurrentievoordeel riskeren.
Daarom is het nodig voorwaarden te scheppen voor samenwerking boven de sectoren.
Dutch diamond
Door samenwerking te bevorderen tussen bedrijven, vakbonden en maatschappelijke organisaties in de Dutch Diamond, zorgen we dat Nederland haar concurrentievoordeel behoudt.
Niet voor niets ontwikkelt de Sociaal-Economische Raad nu een toekomstmodel voor sectorale samenwerking waarin de partners van elkaar leren en gezamenlijk grotere impact maken in de keten. Het Nederlandse kabinet zou dit verder moeten stimuleren.
Gelijk speelveld en duidelijkheid dankzij nieuwe CRSD en CSDDD richtlijnen
Internationaal zijn er de OECD-guidelines richtlijnen van de OESO over verantwoord ondernemen. De nieuwe CSRD en CSDDD richtlijnen van de EU 'zijn daarop gebaseerd, Het voordeel is dat deze richtlijnen zorgen voor een gelijk speelveld, waarvan iedereen beter kan worden.
De CSRD verplicht organisaties om te rapporteren over hun impact op mens en milieu en de CSDDD zorgt ervoor dat organisaties daadwerkelijk actie gaan ondernemen om de negatieve impact tegen te gaan.
Beloning
Voor bedrijven geeft dit duidelijkheid. Zowel op het gebied van milieu als op sociaal terrein worden bedrijven geacht zorgvuldig en verantwoord te handelen als het gaat om milieu- en mensenrechten. Sommige bedrijven hebben al ervaring op dit front. Zij profiteren van een voorsprong. Anderen zoeken nog hoe ze dit in hun keten concreet kunnen maken.
Om schendingen van arbeidsrechten te beperken en te voorkomen, zijn alle actoren in de toeleveringsketen nodig. Gelukkig is dit iets waar al aan gewerkt wordt. CNV Internationaal heeft hier ook ervaring mee.
De kosten voor het verminderen en voorkomen van arbeidsrechtenschendingen moeten worden opgenomen in de totale toeleveringsketen. De markt moet 'preferentieel' worden:
Bedrijven die werken aan verbetering moeten daarvoor beloond worden.
Samenwerken aan oplossingen
De rol van CNV Internationaal
Uit recent onderzoek van CNV-Internationaal blijkt dat tachtig procent van de arbeiders in de landbouw in Senegal een sociaal vangnet mist. De mensen die op het veld zorgen dat de sperziebonen en uien straks in de Nederlandse schappen liggen, hebben vaak geen arbeidscontract.
Zij zijn dagloners. Voor hen is het iedere dag weer onzeker zijn of zij werk hebben en geld verdienen, of niet.
Om deze risicovolle situatie te verbeteren werkt CNV Internationaal samen met bedrijven, de overheid en de werkenden aan het organiseren van de sector en aan eerlijke arbeidscontracten.
Kansen en uitdagingen voor de tuinbouw in Senegal - de inzet van CNV Internationaal
Ketenaanpak
Ook in de palmolie-industrie in Indonesië werkt CNV Internationaal aan het verbeteren van de arbeidsomstandigheden. Ook daar is het werk vaak ongezond en onveilig. En de lonen zijn veel te laag om van te leven.
Door internationaal samen te werken binnen de Round Table for Responsible Palm Oil (RSPO) dragen we bij aan certificeringen die niet alleen het milieu respecteren maar Europese bedrijven ook meer zekerheid geven dat de palmolie die zij gebruiken onder goede omstandigheden gemaakt is .
Ervaring
Vakbonden hebben in Nederland ervaring om in samenwerking met bedrijven en overheden arbeidskwesties aan te pakken en te werken aan oplossingen. CNV Internationaal doet dat ook op internationaal niveau.
Wij zetten ons in voor verbetering van de situatie van werknemers en voor internationaal verantwoord ondernemen. We zijn actief in onder andere de productieketens van de tuinbouw en van de palmolie en suikerriet.
Dat doen we via een ketenaanpak. Daarbij werken we nauw samen met lokale vakbondspartners die een constructieve opstelling hebben net als CNV Internationaal. Zij kennen de lokale situatie en hebben veel ervaring in het werken voor kwetsbare groepen werkenden, met name vrouwen en jonge starters op de arbeidsmarkt.
Win-win
Door onze ervaring in sectoren variërend van palmolie tot suikerriet en van textiel tot mijnbouw én door onze contacten in Azië, Afrika en Latijns-Amerika kunnen we ook Nederlandse bedrijven helpen om te voldoen aan de vereisten van de CSDDD.
Via sociale dialoog brengen we betrokken partijen bij elkaar om afspraken te maken over het verbeteren van arbeidsomstandigheden en eerlijke lonen.
Goede arbeidsomstandigheden verbeteren de productiviteit en zorgen voor rust en welzijn op het werk.
Dat is een proces van stap voor stap samen werken aan verbeteringen. Als we die uitdagingen samen aangaan, grijpen we de kansen voor een win-win-aanpak. Uiteindelijk wordt iedereen daar beter van.
Meer weten over de voedingsketens waarin we actief zijn ?
Interesse in samenwerking?
Neem contact met ons op via internationaal@cnv.nl