Interview Oleg Budza
“Elke werknemer onderhoudt nu twee gepensioneerden. Ook bij ons de vergrijzing een enorm probleem. Teveel mensen in de kracht van hun leven verlaten Moldavië om elders meer te verdienen. ‘Natuurlijk, Nederland is een ontwikkeld land. Toch zijn er veel overeenkomsten tussen de problemen die wij hebben," merkt Oleg Budza bij zijn bezoek aan Nederland. Als Moldavische vakbond kunnen we daarom veel leren van hoe het hier georganiseerd is. .
CNV Internationaal steunt ook vakbondsorganisaties in enkele Oost-Europese landen. Zoals in Moldavië waar onafhankelijk vakbondswerk en sociale dialoog echt nog in opbouw zijn. Oleg Budza van vakcentrale CNSM was op bezoek in Utrecht om de plannen voor komende jaren te bespreken met Karen Bouwsma, relatiebeheerder Oost-Europa bij CNV Internationaal. Budza profiteert van de gelegenheid om ervaringen uit te wisselen met CNV-onderhandelaars elders in het kantoor aan de Tiberdreef, zoals Gijs Lokhorst van CNV Vakmensen, die veel contacten heeft met Oost-Europese werknemers die hier in Nederland in de bouw werken. Zijn Roemeense tolk (in Moldavie wordt Roemeens gesproken) heeft er de handen vol aan om het spreektempo van Budza bij te houden.
“Vrouwen gaan nu nog op hun 57e met pensioen en mannen op hun 62e. .Maar dat wil en moet de overheid wel gaan verhogen. Dat staatspensioen is overigens maar een schijntje, 20 euro per maand, veel te weinig om van de kunnen leven. En zelfs de gepensioneerden moeten nog premie betalen. Dat moet snel veranderen, vinden we als vakbond. Ook in Moldavië zouden we bedrijfspensioenfondsen moeten invoeren.”
Ons grootste probleem is zwart werk
“De informele economie is een grijs gebied waarvan niemand weet hoe groot het is en hoeveel mensen er werken.", vervolgt Budza. Naar schatting gaat het om wel 45% van de eonomie. De overheid mist veel inkomsten doordat een groot deel van het werk deels of helemaal zwart gebeurt. Veel mensen werken zonder arbeidsovereenkomst, of gezondheidsverzekeringen. Dat is goedkoper voor werkgevers. En ook veel werknemers denken ten onrechte slim te zijn, omdat ze meer geld in handen krijgen.”“Als vakbond gaan we de strijd aan tegen zwart werk via een speciaal actieprogramma, samen met de overheid. We willen dat de werknemers die zwart werk accepteren strenger gestraft worden. Op 1 mei, de Dag van de Arbeid, hebben we folders uitgedeeld in het centrum van de hoofdstad Chisinau over de nadelen van zwart werk, zoals de risico’s bij ziekte.”
Veel mensen werken zonder fatsoenlijk arbeidscontract,”
Oleg Budza vertelt hoe ernstig de gevolgen kunnen zijn voor wie werkt zonder goed contract. “Onlangs overleed een jonge electriën van 29 bij een bedrijfsongeval. Zijn vrouw wist dat hij 500 euro per maand verdiende. Want dat was het bedrag waar hij elke maand mee thuis kwam. Maar er was geen contract op papier, waar zijn salaris in stond. Toen zij bij de werkgever aanklopte, liet die haar een salarisstrookje zien met slechts 80 euro. En slechts op dat bedrag dat hij zogenaamd officieel verdiende, werd de uitkering van in totaal slechts 10.000 euro gebaseerd. ‘Ik wist dat bij een vergelijkbaar ongeval waar wel een goed contract was de nabestaanden 120.000 euro ontvingen. Budza greep de kans om dit veelvoorkomende misbruik ook via de televisie aan de kaak te stellen. “Ik hoop dat zo’n ongeval de mensen wel wakker schudt.”
Suikerfabriek
“Natuurlijk wijzen we als vakbond werknemers op die risico’s, maar in veel bedrijven zijn we niet welkom. Zo ook in de grootste suikerfabriek van Moldavië, die failliet is gegaan. De werknemers hadden al maanden geen loon meer ontvangen. Maar er lag nog een grote voorraad suiker opgeslagen. Meer dan genoeg om dat achterstallige loon te betalen. De werknemers spanden diverse rechtszaken aan.
Die hebben we allemaal verloren helaas. De werknemers van de fabriek hebben wel een beroep op ons als vakbond gedaan. Maar de rechtbank accepteert ons niet als hun vertegenwoordiger, zogenaamd omdat er te weinig mensen lid waren. De werkelijke oorzaak is dat het in Moldavië heel moeilijk is om een proces te winnen. Tenzij je wat onder de tafel toeschuift. Daardoor maakten we geen schijn van kans.
Modernisering
Wat CNSM doet met de steun van CNV Internationaal? “Dankzij jullie kunnen we werken aan het moderniseren van de structuren van de vakbond. Dankzij jullie kunnen we ledenwerfacties opstarten. Want, dat is het belangrijkste, we moeten resultaten laten zien, dat is de beste manier om nieuwe leden aan te trekken.”
"We werken aan sociale dialoog zowel op lokaal als nationaal niveau.En we richten ons op het afsluiten en de naleving van cao’s. Het probleem is nu dat onze leden vanuit het verleden vaak negatief zijn over de bestuurders. Vooral in sectoren als de bouw en de industrie overheerst soms een veel te passieve instelling." merkt Budza. " Als wij zeggen laten we werken van verbetering van de rechten van werkenden, dan zeggen zij, wat bedoel je, waar heb je het over?
"Daarom is het cruciaal voor ons om jonge leiders te recruteren en te trainen die de jeugd aantrekken. De leden in het onderwijs en de gezondheidszorg zijn wel actiever. We hebben een website opgezet om jongeren te informeren over werk en alles wat daarbij komt kijken. Daar moeten we mee doorgaan en dat moeten we beter doen. Jongeren moeten merken dat vakbonden wat in de melk te brokkelen hebben, dat is cruciaal," is de overtuiging van Budza. Meer