De coronacrisis en de pandemie van geweld tegen vrouwen

Wereldwijd is er als gevolg van de coronamaatregelen sprake van een sterke toename van huiselijk geweld tegen vrouwen en meisjes. Dat komt onder meer doordat meisjes vaak niet meer naar school gaan, ook niet nu de scholen weer open zijn gegaan. Vooral op het platteland houden ouders meisjes thuis om mee te helpen op het land. Vrouwen zitten onder stressvolle omstandigheden met hun man opgesloten in huis. Ze hebben geen toegang tot hun normale sociale netwerk. Geen werk betekent voor de meest kwetsbaren vaak ook geen inkomen. Dat maakt het extra moeilijk om te ontsnappen aan de thuissituatie.

Ook zonder de coronacrisis, is geweld tegen vrouwen een ernstig probleem dat op grote schaal voorkomt. Naast lichamelijke schade is er vaak sprake van grote sociaal-psychologische gevolgen voor de overlevenden. Deze schade heeft ook een negatieve impact op de bredere maatschappij en de economie. Zo ook in Benin: jonge meisjes die zwanger raken, maken hun school niet af. Dat betekent dat ze een slechte start maken op de arbeidsmarkt. 

De kans dat ze daardoor de rest van hun leven in armoede leven is groot. Vrouwen die te maken hebben met geweld of intimidatie presteren slechter op hun werk en verzuimen vaker. Iedereen in Benin kent voorbeelden van seksueel geweld uit de nabije omgeving. De problemen worden echter verzwegen. Vrouwen denken maar al te vaak dat het erbij hoort en durven er niet over te praten.

Tv-verslaggeefster doorbreekt taboe 

Middenin de coronacrisis  heeft  de bekende Beninse tv-verslaggeefster, Angéla Kpeidja, de moed getoond om haar werkgever staatsomroep ORTB publiekelijk aan te klagen vanwege het jarenlang toestaan van seksuele intimidatie en misbruik op de redactie. Haar bericht ging viraal op Facebook, net als tijdens het begin van de #MeToo-beweging in de Verenigde Staten. Angéla koos niet voor niets 1 mei -de dag van de arbeid- voor haar boodschap: “Het is tijd dat het zwijgen rondom deze praktijken wordt doorbroken”. Sindsdien hebben meerdere vrouwen in Benin haar voorbeeld gevolgd en het stilzwijgen rondom hun misbruik verbroken. Vrouwen worden vaak  aangeduid als "slachtoffer",  maar eigenlijk is dat woord een aanduiding van machteloosheid. Dat is in deze context juist misplaatst. Beter is het te spreken van overlevenden.

Vaak  durven overlevenden  de  daders niet aan te klagen. Immers, zoals ook in de zaak van Angéla Kpeidja, is de dader vaak werkgever en leidinggevende. Dus is er een groot risico op ontslag. En de kans dat de dader na een lange rechtszaak veroordeeld wordt is klein.

Patrice Talon, president van Benin, neemt de aanklacht van Angéla en haar collega’s zeer serieus. Hij heeft gezegd zich persoonlijk hard te maken voor het bestrijden van een cultuur waarin geweld en intimidatie tegen vrouwen als normaal wordt gezien.

Ook vakbond COSI maakt zich al jaren hard voor het doorbreken van dit taboe. Ayicha Amoussa, voorzitter van het vrouwencomité van vakbond COSI uit Benin noemt het een ‘stille, voortwoekerende tumor’:  “Het is een verzwegen probleem dat gebanaliseerd en genormaliseerd wordt en de werkvloer meer en meer infecteert.” In haar werk als verloskundige ziet zij vrijwel dagelijks de gevolgen.

Belang van wetgeving

De Beninse vakbond COSI is al jarenlang zeer actief in de strijd tegen geweld tegen vrouwen, zowel op het werk als daarbuiten. Zo snijdt de vakbond ook het probleem van de nieuwe arbeidswetgeving in Benin aan. Door de vergaande flexibilisering van de arbeidsmarkt is de onderhandelingspositie van werknemers ten opzichte van werkgevers aanzienlijk verslechterd. Vrouwen zijn daardoor nog afhankelijker geworden van  hun werkgever voor het krijgen én behouden van werk. 

Naast goede wetgeving is ook bewustwording cruciaal om dit geweld tegen te gaan, benadrukt  COSI. Afgelopen zomer is door overheden,  werkgevers werknemersorganisaties wereldwijd een nieuw internationaal verdrag tegen gender-gerelateerd  geweld aangenomen, ILO-conventie 190. Dit verdrag maakt het mogelijk om intimidatie en geweld op de werkvloer strafbaar te stellen. 

Maar pas als landen dit verdrag geratificeerd hebben, kunnen werknemers  er daadwerkelijk een beroep op doen. Vakbond COSI roept  president Talon van Benin daarom op om haast te maken met de ratificatie van de conventie. 

Vakbond COSI zet zich met steun van CNV Internationaal in om een eind te maken aan het geweld tegen vrouwen. Zij kunnen, desgewenst in de lokale taal,  bellen met de hulplijn of zich melden bij de juridische helpdesk.  Het Frans is de officiële voertaal en ook de taal van de rechtsspraak, wat voor veel vrouwen een extra drempel is. 

De alfabetiseringsgraad is
52,2% onder volwassen mannen en
slechts 23,6 procent onder vrouwen. 

Zo nodig helpt de vakbond vrouwen bij de rechtsgang. Via radiospots  maakt de bond de problemen bespreekbaar. Op nationaal niveau voert de bond actief lobby voor betere wet- en regelgeving. Tijdens de  coronacrisis werkt CNV Internationaal samen met COSI aan verbeterde  digitale toegankelijkheid van dienstverlening van de vakbond op dit terrein. CNV Internationaal steunt ook de gratis telefoonlijn van de vakbond:  een belangrijk middel voor vrouwen die hulp zoeken. Datzelfde doet CNV Internationaal ook bij vakbondspartner CNT in Niger.

In juni 2019 is met een nieuwe internationale standaard tegen geweld op het werk (ILO-conventie 190) wereldwijd een belangrijke stap gezet om geweld tegen vrouwen uit te bannen.

CNV Internationaal zet zich samen met vakbondspartners in voor ratificatie van deze standaard in de landen waar we actief zijn